3.2.1. Amerika Birleşik Devletleri
Last updated
Last updated
ABD eski Başkanı Barack Obama’nın 8 Aralık 2009 yılında yayınladığı Açık Devlet Direktifi, dünyadaki açık devlet hareketini yeniden şekillendirmiştir. Direktifte açık devletin 3 bileşeni şeffaflık, hesap verilebilirlik, katılımcılık olarak tanımlanmış ve birçok kesim tarafından bu tanım uygun bulunmuştur (Tauberer, History of the Movement, 2012). Ancak vatandaşın internet üzerinden devlet bilgisine erişim hakkına yönelik ilk politik beyan Clinton yönetiminin 15 Temmuz 1994 yılında yayınladığı bildiriyle (Circular A-130) gerçekleşmiştir (Tauberer, U.S. Federal Open Data Policy, 2014). İlgili bildiride “Devlet bilgisinin dışarıya açılması demokratik süreç için hayati bir önem taşıdığından sorumlu yönetim vatandaşın devlet bilgisine erişim hakkını korumalıdır.” maddesi yer almaktadır. Bu bildirinin hemen sonrasında E-Devlet Hareketi (E-Government Act), Bilgi Kalitesi Hareketi (The Information Quality Act), and Memorandum M-06-02 bildirileri yayınlanmış ancak açık veri hareketine yönelik bir yaptırım yer almamıştır.
Bush sonrasında göreve gelen Obama yönetimi açık devlet verisine yönelik üst seviyede 4 politika belgesi yayınlamıştır.
2009 yılına kadar olan bildirilerde devlet bilgisi ve verisinin paylaşılması şeffaflık kavramı ile ilişkilendirilirken sonraki bildirilerde dijital verinin ekonomiye etkisi ve yaratacağı istihdam gibi konular ön planda olmuştur. 2012 yılında yayınlanan Dijital Devlet Stratejisinde veri (şeffaflık yerine) inovasyon için bir araç olduğu yönünde ifadeler içermektedir.
Açık devlet süreci Obama yönetimi ile ön plana çıksa da ilgili süreçler önceki dönemde çıkarılmış mevzuat temel alarak gerçekleştirilmiştir (McDermott, 2010). Bürokrasinin Azaltılması Kanunu, Bütçe ve Yönetim Ofisi’ne bilgi yönetimi konusunda önemli sorumluluklar vermiştir. Bu sorumluluklar arasında evrak yükünü en aza indirmek, bilginin toplanmasından paylaşımına kadar olan süreçlerin maliyetini en aza indirmek ve bu süreçte ilgili gizlilik kanununa bağlı kalmak, bilgiden en üst düzeyde faydalanmak, verinin işlenmesinde son teknolojiden faydalanmak gibi unsurlar yer almaktadır. (McDermott, 2010).
1985 yılında PRA kanunun getirdiği yetki ile Bütçe ve Yönetim Ofisi A-130 Genelgesini yayınlamıştır. İlgili genelgede “kamu bilgisi” ve “devlet bilgisi” ayırımı yapılmıştır. Genelgeye göre “devlet bilgisi”; federal devlet tarafında yaratılan, toplanan, işlenen, sonlandırılan bilgisi olarak ifade edilmiştir. Ayrıca kamu bilgisinin sadece talep doğrultusunda paylaşılması genelgede ifade edilmiştir (OMB, 1985).
1985 yılında yürürlüğe girmiş olan A-130 genelgesi her ne kadar açıklığa yönelik olumlu bir gelişme olarak kabul edilmese de 1993 yılında Clinton yönetimi A-130 genelgesini tekrar ele almış ve genelgede radikal düzenlemeler yapmıştır. İlgili genelgede devlet bilgisinin vatandaş ile paylaşımı demokrasi adına oldukça önemli bir husus olduğundan dolayı sorumlu yönetim vatandaşın devlet bilgisine erişim hakkını koruması gerektiği, devlet bilgisinin farklı medya ortamlarında kullanıcıların dilediği gibi yararlanması için paylaşılabileceği, bilgi paylaşımında mülkiyet haklarına ve gizliliğe dikkat edilmesi gibi hususlarda ifadeler yer almaktadır (OMB, 1994).
2001 yılında yürürlüğe giren ve 2002 yılında güncellenen E-Devlet Kanunu ile devlet bilgisinin internet ortamında paylaşılabilecek olanların ayrımının yapılması ve yayınlanması, kamu kurumlarının web sitelerinde yer alan bilgilerin güncel ve doğru olmasına yönelik zorunluluklar getirilmiştir. ABD’nin açık devlet süreçlerine yönelik bir diğer önemli regülasyon ise 1966’da yürürlüğe giren Bilgi Edinme Özgürlüğü Kanunu’dur. En son 1996’da güncellenen ilgili regülasyonda hangi bilgilerin erişime açılabileceği belirtilmiştir: ulusal güvenlikle ilgili bilgiler, bireylerin ve kuruluşların gizliliği engelleyecek bilgiler ve diğer kanunlarda paylaşılması kısıtlanmış bilgiler, vb.
5 Mart, 2009’ta Bütçe ve Yönetim Ofisi yetkililerinden Vivek Kundra Data.gov portalının geliştirildiğini açıkladı. Portalın yönetimi ve sunucu hizmeti Genel Hizmet Yönetimi tarafından sağlanmaktadır. 47 veri setiyle hizmete başlayan Data.gov şu ana kadar 180.000 veri setine ulaşmış olup geliştirilme sürecinde NASA’dan uzmanlar ve yapay zeka üzerine çalışmış araştırmacılar yer almıştır (https://en.wikipedia.org/wiki/Data.gov, 2017).
Obama yönetimi Mayıs, 2013’te kamu verisi için açıklık ve makinece okunabilmenin yeni standart olduğunu içeren "Making Open and Machine-Readable the New Default for Government Information" bildirisini yayınladı. İlgili direktifin ardından Project Open Data, Bütçe ve Yönetim Ofisi ile Bilim ve Teknoloji Politika Ofisi’nin ortaklığıyla hayata geçirildi. Açık veri süreçlerine yönelik bir rehber olan Project Open Data aynı zamanda mevcut veriyi dönüştürme, analiz etme, vb. gibi birçok aracı da içermekte ve ilgili projeye ait kaynak kodlar açık olarak Github’da bulunmaktadır.
Data.gov portalı 11 Mart 2009’da Bütçe ve Yönetim Ofisi’ne bağlı E-Devlet ve Bilgi Teknolojileri Ofisi tarafından yayına geçirilmiştir ve ardından yayınlanan bildiri ile devlet kurumlarının bilgi işlem sorumlu amirlerinin portalda yayınlanmaya uygun verinin belirlenmesi istenmiştir. Hedeflenen ise herkesin tek bir adresten istenilen veriye hızlıca ve kolayca erişebilmesidir. 2009 yılının başında ABD’de gov alan adıyla biten 24.000 web sitesi, toplamda da 30 milyon web sayfası söz konusudur ve tüm bu web siteleri üzerinden veri setleri paylaşılmıştır (Lakhani, Austin, & Yi, 2010).
CKAN ve WordPress açık kaynak altyapısı üzerine kurulu olan Data.gov üzerinde 195 kamu kuruluşuna ait veri bulunmaktadır. Portala ait açık kaynak kodlar Github üzerinde erişilebilir durumdadır. “Başlık, Ayrıntı, Etiket, Son Güncelleme, Yayınlayan, İletişim Adresi, vb.” gibi alanlar için Project Open Data şeması temel alınmıştır (data.gov/about, 2018). Portalda yer alan veriler CSV, Text, Excel, XML, ERIS ve KML formatında indirilebilir ve başka veri kaynaklarıyla bağlanabilir durumdadır (Li Ding, 2010).
ABD’de açık devlet verisi ile önemli sorunlara çözümler geliştirilmiştir:
Seattle şehri özelinde gerçekleştirilmiş bir uygulama olan My Neighborhood Map belirli kırılımda seçilen adresteki acil durum aramalarını, gerçekleşen suçları, yapı izinlerini, belediye çalışmaları üzerine birçok bilgiyi sunmaktadır (Schrier, 2014).
New York Üniversitesi’nde faaliyet gösteren The GovLab kamu kurumları tarafından sunulan sağlık, yapı izni, finans, coğrafi, hava durumu verisini kullanan 500 firma üzerine araştırma gerçekleştirmiş ve başlangıç seviyesindeki birçok firmanın önemli projelerini açık devlet verisinin oluşturduğu ifade edilmiştir. Restoranların kullanıcılar tarafından değerlendirildiği Yelp ve emlak uygulaması olan Zillow bu firmalardan ikisidir. Ayrıca Yelp, San Francisco ve New York Belediyeleri ile birlikte restoran ve yemek denetim puanlama standardını (LIVES) geliştirmiştir (Schrier, 2014).
New York Belediyesi tarafından açık olan 60 farklı veri seti kullanılarak şehir sakinleri ve turistlerin şehirde sağlanan hizmet ve bilgilere erişimini sağlamaya yönelik NYC Way uygulamasını geliştirilmiştir. İlgili uygulamada müze ve kültür merkezlerinin konumları, metro istasyonları, ücretsiz internet alanları, polis merkezleri ve trafik kameraları ile ilgili bilgiler yer almaktadır. (Koczanski, 2014). 596 Acres platformu ise New York belediyesinin sağladığı tapu kayıt verisini kullanarak geliştirdiği livinglotsnyc.org web sitesi ile kişilere ait olmayan alanların görünür hale getirilmesini ve bu alanların etkinliklerin gerçekleştirilmesi, yeşil alana dönüştürülmesi, vb. gibi kazanımlar sağlamakta, şehir sakinleri arasındaki etkileşimi de arttırmaktadır.
Açık devlet verisinin ABD’ye ekonomik katkısı yüz milyarlarca dolar olduğu tahmin edilmektedir. ABD Ticaret Bakanlığı’na göre danışmanlık ve market araştırmaları için kullanılan verilerle firmalar yıllık 200 milyar dolarlık gelir elde etmektedir. Farklı diğer çalışmalara göre ise hava durumu, GPS, nüfus ve sağlık verileri sayesinde farklı sektörlerde milyar dolarlık gelir elde edilmektedir (data.gov, 2017).
ABD’de açık devlet verisine yönelik çalışmalarını sürdüren STK’ler yer almaktadır. Sunlight Foundation kar amacı gütmeyen, tarafsız bir kuruluş olup merkezi Washington DC’dedir. 2006 yılından kurulan organizasyonun misyonu kanun yapıcılar ile vatandaş arasındaki ilişkiyi güçlendirmektir. FedSpending.org, FollowTheMoney.org, OpenCongress.org, vb. gibi şeffaflığı ön planda tutan projelerin hayata geçirilmesine veya mali desteğin sağlanmasına yönelik çalışmalar gerçekleştirmişlerdir. Code For America tarafsız, politik duruşu olmayan bir organizasyon olup 2009 yılında kurulmuş kamu ve özel sektör arasındaki açığı teknoloji ve tasarım yoluyla kapatmayı hedeflemektedir. Organizasyon toplumsal sorunları gidermek için vatandaş ve kamu kurumlarıyla çalışarak faaliyetlerini gerçekleştirir.